(دیۆنیزیۆس) (پادشا)ی سیراكۆز، 1367- 1430 پێش زایین، خاوەن دەسەڵاتێکی زۆر و له‌هه‌مانکاتیشدا زۆر چەوسێنەر بووەو خەڵك لێی بێزار بووه. هه‌ر بۆیه لەترسی گیانیان بەناچاری ڕێزیان لێگرتووە!
ڕۆژێك یەكێك لەدۆستانی نزیكی (پادشا) كەناوی (دامۆكڵێس) ده‌بێ، پێی ده‌ڵێ: تۆ چەند بەختەوەری! هەر ئارەزوویەك كەهەر كەسێك له دنیادا هەیبێت، تۆ به‌ته‌نیا پێی گەیشتووی. لەهێكڕا (پادشا) ده‌ڵێ: (داموكڵێس)! دۆستی دێرین، حەز دەكەی لەجێگای من بی؟ (داموكڵێس) لەبیستنی ئه‌و پێشنیارە، كەوتە گومان و دڵە ڕاوکێ. زۆر ترسا لەوەی كە (پادشا)ی بێبەزەیی و خوێن ڕێژ، بۆ پێشگرتن لەوەی كە نەبادا ڕۆژێك بییه‌وێت یان لانی كەم هەر بەخەیاڵیدابێت، هەوڵی ئه‌وە بدات لەسەر دەسەڵات لای به‌رێت، بیکووژێت. هه‌ر بۆیه زۆر بەپەلە وتی: نەخێر، هەروەها وتی: ئه‌ی خاوەن شكۆ، من نامەوێ لەجێگای تۆ بم تەنیا ئارەزووم ئه‌وەیە هەر بۆیەك ڕۆژ لەگەورەیی‌و جێگاو سەروەت‌و خۆشی و لەزەتەكانی تۆ بەهرە وەربگرم.
(پادشا) وتی: زۆر باشە، هەر ئه‌مڕۆ من ده‌رفه‌تت پێدەدەم كە بۆ ماوەی 24 كاتژمێر لەجێگای من بی‌و لەخۆشیەكانی ڕۆژگار، كەمن چێژیان لێوەردەگرم كەڵكیان لێوەربگری.
بەیانیەكەی، هەر هەمان ڕۆژ (داموكڵێس) هات بۆ كۆشكی پادشا، (پادشایش) بەسه‌رجه‌م كاربەدەستانی ده‌رباری ڕاگەیاند كە (داموكڵێس) ببەن بۆ سەر كورسی دەسەڵات‌و هەر لەئێستاشەوە بە(پادشا)ی خۆتانی بزانن‌و گوێ ڕایەڵی هەموو بڕیاره‌کانی بن.
(داموكڵێس) لەكۆشكی پادشاییدا لەسەر كورسی دەسەڵات دانیشت، كە مێزێك لە پێشی بو و ڕازا بۆوە بەهەموو جۆرە خواردن‌و خواردنەوەیەك. وێڕای چەندین گوڵی جوان و عەتری جۆراو جۆرو بۆنخۆش كە لەسەر مێزەكە دانرابوو ڕازێنرابۆوە بەزۆر شتی بەنرخ كە بۆمن ته‌نیا هه‌ر خەون و خەیاڵبوو هیچی تر.
(داموكڵێس) ده‌ڵێ: هەستم دەكرد كە له‌هیچ شتێكم كەم نییەو ئێستا بەختەوەر ترین كەسی سه‌ر ڕووی زه‌وی منم. بەڵام كاتێك چووم بۆ سەر تەختی پادشایی و پاش ماوه‌یه‌ک ڕاكشام لەسەر پشت، بۆ ئه‌وەی كەمێك پشوو بده‌م، كە چاوم كردنەوە، دیتم شمشێرێكی زۆر گەورەو ترسناك لەسەرووی سەرمه‌وە هەڵواسرابوو بەداوێكی زۆر باریك. ڕێك لەبه‌رامبه‌ر سینگم كەهەموو کاتێک چاوەڕوانی كەوتنە خواره‌وه‌و پـسانی ئه‌و داوە باریكەم دەكرد، که شمشێره‌که بکه‌وێته خواره‌وه‌و ناو دڵم لەتبكات. بەردەوام لەژێر هەڕەشەی ئه‌و شمشێرەدا دەلەرزیم‌و پێكەنین و خۆشی لەسەر لێوانم وشك ببۆوەو ڕەنگ لەسەر دەم‌و چاوم نەمابوو. هه‌ر بۆیه ئارەزووی هیچ خواردن و خواردنەوەیەكیشم نەدەكردو نەمدویست تەنانەت گوێم لەهیچ ئاهەنگێكیش بێت. تەنیا ئارە زوو یەك كەهەمبوو، ئه‌وەبوو كە هەرچی زووترە لەو كۆشكە ترساكە ڕابكه‌م‌و بگەڕێمەوە بۆ ناو ماڵه ساکارو ئارامه‌که‌ی خۆم.
لەهەمان كاتیشدا كە ڕەنگم لێبڕابو و دەلەرزیم‌و بیرم لەوەدەكردەوە كەچۆن ڕێگایەك بدۆزمەوە بۆ دەرچوون لەو شوێنە پڕ مەترسیە، (پادشا) ده‌رگای کرده‌وه‌و هات بۆناو كۆشك‌و پرسی: دۆستی من! بۆ وا ڕه‌نگت گۆڕاوه‌و دەلەرزی؟ چی بووە كەئاوا شێواوی؟ (داموكڵێس) بەپەنجەی دەستی ڕاست ئاماژەی بۆسەرەوەی خۆی كرد. دواتر که‌مێك سەری بەرزكردەوەو بە گۆشەی چاو كەمێك سەیری كردو وتی: ئه‌م شمشێرە دەببینی؟ خەوو خۆراكی لێم بڕیوە! (پادشا) وتی: بەڵێ زۆر باش دەیبینم، مەگەر تۆ نەتزانیوە كە شمشێرێكی ئاوا هەمیشە لەسەر سەری من‌و سه‌رجه‌م دەسەڵاتدارانی دنیا هەڵواسراوەو بەردەوام هەڕەشە دەكات؟ مه‌به‌ست له‌و شمشێره، ڕق و قین و تووڕه‌یی خه‌ڵکه به‌رامبه‌ر به ده‌سه‌ڵات. باش بزانه که من لەهەر چركەیەكدا ده‌ترسێم یەكێك پەلامارم بدات‌و بمكووژێت. من زۆر باش دەزانم هەموو ئه‌و كەسانەی كە بەهۆی زوڵم و زۆرداری‌و چه‌وساندنه‌وه‌ی من خۆشەویست و ئازیزانیان لەدەستداوە، هەمیشە لەبیری تۆڵە سه‌ندنه‌وه دان‌و هەرگیز لە بیریان ناچێتەوە.
(داموكڵێس) بە(پادشا)ی وت: ئه‌وەندە بەسە بۆمن. ئه‌و كەسە، كەسە، حەڕفێكی بەسە. تكایە ڕێگام پێبدە بڕۆم، من ئێستا دەزانم كەچەندە هەڵەبووم! خاوەنی پارەو دەسەڵات بەو شێوەیە كەمن بیرم لێده‌كرده‌وه، بەختەوەرنین. مۆڵه‌تم پێبدە بگەڕێمەوە بۆ که‌لاوه بچووكه‌كەی خۆم، که هه‌رگیز به‌کۆشک و ده‌سه‌ڵات‌و سه‌روه‌ت‌و سامانی تۆ نایگۆڕمه‌وه كە لەفڵان گوندەیەو لەوێ دەست بكەمەوە بە ژیانە سادەو ساکارو بێمەترسیەكەی خۆم.
(پادشا) داواكەی لێپه‌سندكردو (داموكڵێس) بۆ ماڵه‌که‌ی خۆی گەڕایەوە. تاكو مردیش لەو گوندەو لەو ماڵه ئارام و بێده‌نگه‌دا كەهەیبوو، دەرنەچوو. زۆریش ڕازیبوو لەو ژیانە كەسروشت پێی به‌خشیبوو.
ڕۆژێك یەكێك لەدۆستانی نزیكی (پادشا) كەناوی (دامۆكڵێس) ده‌بێ، پێی ده‌ڵێ: تۆ چەند بەختەوەری! هەر ئارەزوویەك كەهەر كەسێك له دنیادا هەیبێت، تۆ به‌ته‌نیا پێی گەیشتووی. لەهێكڕا (پادشا) ده‌ڵێ: (داموكڵێس)! دۆستی دێرین، حەز دەكەی لەجێگای من بی؟ (داموكڵێس) لەبیستنی ئه‌و پێشنیارە، كەوتە گومان و دڵە ڕاوکێ. زۆر ترسا لەوەی كە (پادشا)ی بێبەزەیی و خوێن ڕێژ، بۆ پێشگرتن لەوەی كە نەبادا ڕۆژێك بییه‌وێت یان لانی كەم هەر بەخەیاڵیدابێت، هەوڵی ئه‌وە بدات لەسەر دەسەڵات لای به‌رێت، بیکووژێت. هه‌ر بۆیه زۆر بەپەلە وتی: نەخێر، هەروەها وتی: ئه‌ی خاوەن شكۆ، من نامەوێ لەجێگای تۆ بم تەنیا ئارەزووم ئه‌وەیە هەر بۆیەك ڕۆژ لەگەورەیی‌و جێگاو سەروەت‌و خۆشی و لەزەتەكانی تۆ بەهرە وەربگرم.
(پادشا) وتی: زۆر باشە، هەر ئه‌مڕۆ من ده‌رفه‌تت پێدەدەم كە بۆ ماوەی 24 كاتژمێر لەجێگای من بی‌و لەخۆشیەكانی ڕۆژگار، كەمن چێژیان لێوەردەگرم كەڵكیان لێوەربگری.
بەیانیەكەی، هەر هەمان ڕۆژ (داموكڵێس) هات بۆ كۆشكی پادشا، (پادشایش) بەسه‌رجه‌م كاربەدەستانی ده‌رباری ڕاگەیاند كە (داموكڵێس) ببەن بۆ سەر كورسی دەسەڵات‌و هەر لەئێستاشەوە بە(پادشا)ی خۆتانی بزانن‌و گوێ ڕایەڵی هەموو بڕیاره‌کانی بن.
(داموكڵێس) لەكۆشكی پادشاییدا لەسەر كورسی دەسەڵات دانیشت، كە مێزێك لە پێشی بو و ڕازا بۆوە بەهەموو جۆرە خواردن‌و خواردنەوەیەك. وێڕای چەندین گوڵی جوان و عەتری جۆراو جۆرو بۆنخۆش كە لەسەر مێزەكە دانرابوو ڕازێنرابۆوە بەزۆر شتی بەنرخ كە بۆمن ته‌نیا هه‌ر خەون و خەیاڵبوو هیچی تر.
(داموكڵێس) ده‌ڵێ: هەستم دەكرد كە له‌هیچ شتێكم كەم نییەو ئێستا بەختەوەر ترین كەسی سه‌ر ڕووی زه‌وی منم. بەڵام كاتێك چووم بۆ سەر تەختی پادشایی و پاش ماوه‌یه‌ک ڕاكشام لەسەر پشت، بۆ ئه‌وەی كەمێك پشوو بده‌م، كە چاوم كردنەوە، دیتم شمشێرێكی زۆر گەورەو ترسناك لەسەرووی سەرمه‌وە هەڵواسرابوو بەداوێكی زۆر باریك. ڕێك لەبه‌رامبه‌ر سینگم كەهەموو کاتێک چاوەڕوانی كەوتنە خواره‌وه‌و پـسانی ئه‌و داوە باریكەم دەكرد، که شمشێره‌که بکه‌وێته خواره‌وه‌و ناو دڵم لەتبكات. بەردەوام لەژێر هەڕەشەی ئه‌و شمشێرەدا دەلەرزیم‌و پێكەنین و خۆشی لەسەر لێوانم وشك ببۆوەو ڕەنگ لەسەر دەم‌و چاوم نەمابوو. هه‌ر بۆیه ئارەزووی هیچ خواردن و خواردنەوەیەكیشم نەدەكردو نەمدویست تەنانەت گوێم لەهیچ ئاهەنگێكیش بێت. تەنیا ئارە زوو یەك كەهەمبوو، ئه‌وەبوو كە هەرچی زووترە لەو كۆشكە ترساكە ڕابكه‌م‌و بگەڕێمەوە بۆ ناو ماڵه ساکارو ئارامه‌که‌ی خۆم.
لەهەمان كاتیشدا كە ڕەنگم لێبڕابو و دەلەرزیم‌و بیرم لەوەدەكردەوە كەچۆن ڕێگایەك بدۆزمەوە بۆ دەرچوون لەو شوێنە پڕ مەترسیە، (پادشا) ده‌رگای کرده‌وه‌و هات بۆناو كۆشك‌و پرسی: دۆستی من! بۆ وا ڕه‌نگت گۆڕاوه‌و دەلەرزی؟ چی بووە كەئاوا شێواوی؟ (داموكڵێس) بەپەنجەی دەستی ڕاست ئاماژەی بۆسەرەوەی خۆی كرد. دواتر که‌مێك سەری بەرزكردەوەو بە گۆشەی چاو كەمێك سەیری كردو وتی: ئه‌م شمشێرە دەببینی؟ خەوو خۆراكی لێم بڕیوە! (پادشا) وتی: بەڵێ زۆر باش دەیبینم، مەگەر تۆ نەتزانیوە كە شمشێرێكی ئاوا هەمیشە لەسەر سەری من‌و سه‌رجه‌م دەسەڵاتدارانی دنیا هەڵواسراوەو بەردەوام هەڕەشە دەكات؟ مه‌به‌ست له‌و شمشێره، ڕق و قین و تووڕه‌یی خه‌ڵکه به‌رامبه‌ر به ده‌سه‌ڵات. باش بزانه که من لەهەر چركەیەكدا ده‌ترسێم یەكێك پەلامارم بدات‌و بمكووژێت. من زۆر باش دەزانم هەموو ئه‌و كەسانەی كە بەهۆی زوڵم و زۆرداری‌و چه‌وساندنه‌وه‌ی من خۆشەویست و ئازیزانیان لەدەستداوە، هەمیشە لەبیری تۆڵە سه‌ندنه‌وه دان‌و هەرگیز لە بیریان ناچێتەوە.
(داموكڵێس) بە(پادشا)ی وت: ئه‌وەندە بەسە بۆمن. ئه‌و كەسە، كەسە، حەڕفێكی بەسە. تكایە ڕێگام پێبدە بڕۆم، من ئێستا دەزانم كەچەندە هەڵەبووم! خاوەنی پارەو دەسەڵات بەو شێوەیە كەمن بیرم لێده‌كرده‌وه، بەختەوەرنین. مۆڵه‌تم پێبدە بگەڕێمەوە بۆ که‌لاوه بچووكه‌كەی خۆم، که هه‌رگیز به‌کۆشک و ده‌سه‌ڵات‌و سه‌روه‌ت‌و سامانی تۆ نایگۆڕمه‌وه كە لەفڵان گوندەیەو لەوێ دەست بكەمەوە بە ژیانە سادەو ساکارو بێمەترسیەكەی خۆم.
(پادشا) داواكەی لێپه‌سندكردو (داموكڵێس) بۆ ماڵه‌که‌ی خۆی گەڕایەوە. تاكو مردیش لەو گوندەو لەو ماڵه ئارام و بێده‌نگه‌دا كەهەیبوو، دەرنەچوو. زۆریش ڕازیبوو لەو ژیانە كەسروشت پێی به‌خشیبوو.
No comments:
Post a Comment